Vlijmscherpe eco-satire 'We Doen Ons Best'

In mei speelt Opening Statement drie dagen lang in Tolhuistuin. In de vlijmscherpe eco-satire We Doen Ons Best staan onze verbeeldingscrisis, doemdenken en klimaatactivisme centraal. In 2022 is Opening Statement het huisgezelschap van Tolhuistuin.

Tolhuistuin richt zich op sociaal betrokken makers. Het zijn makers die op een eigenzinnige manier iets te vertellen hebben over grote maatschappelijke vraagstukken, zich verhouden tot de grootstedelijke context en de urgente thema's die daarin spelen. Makers die goed uit de voeten kunnen met de veelzijdigheid die Tolhuistuin als plek kent: met flexibele ruimtes en een grote tuin. Met steun van Fonds Podiumkunsten ontwikkelt Opening Statement verschillende theaterprojecten.

Het collectief bestaat uit theatermakers Claire Bender (midden), Joeri Heegstra (rechts) en Samir Veen (links): “Wij geloven dat theater een motor kan zijn voor maatschappelijke verandering. In een tijd van maatschappelijke woede en machteloosheid maken wij voorstellingen die de deur naar een andere wereld op een kier zetten. Wij maken expliciet theater voor een expliciete tijd.”

Hoi Joeri! Wie ben je en wat voor werk maak je?

Hoi! Ik ben theatermaker, en samen met Claire Bender en Samir Veen vorm ik theatercollectief Opening Statement. We maken heel expliciet geëngageerd theater over grote thema’s als de klimaatcrisis en klassestrijd, waarbij we een goede balans proberen te vinden tussen scherpe humor en emotionele mokerslagen.

We Doen Ons Best is een remake van Opening Statement, de eerste voorstelling van jullie gelijknamige collectief, uit 2019. We zijn nu drie jaar verder, heel wat CO2 uitstoot, verschillende natuurrampen, gebrek aan actie verder. Wat kan de bezoeker van jullie verwachten?

Een stand van zaken rondom hoe we dealen met de klimaatcrisis. Het is ongelooflijk frustrerend geweest om te zien hoe de afgelopen jaren keer op keer weer is bevestigd dat ons klimaat onherroepelijk beschadigd is (en nog verder beschadigd gaat raken), en de menselijke & dierlijke kosten van de crisis steeds hoger worden. En dat er tegelijkertijd nog steeds maar mondjesmaat matige actie wordt ondernomen, terwijl de eierwekker allang loopt te ratelen. Hoewel er her en der zeker beweging is, lijken we maatschappijbreed nog steeds vast te zitten in dezelfde overlevingsmechanismen.

In We Doen Ons Best spelen Samir en Claire uitvergrote versies van deze overlevingsmechanismen. Van je storten in de totale wanhoop tot een utopisch geloof in techno-fixes, van cynisch opgeven tot struisvogelen. We laten de onmogelijkheid van deze maatschappelijke patstelling zien, maar bieden het publiek ook het begin van een uitweg.

Je stelt dat we moeilijk in actie komen tegen klimaatverandering, omdat alles wat we doen zijn eigen valkuilen oproept. Hoe ervaar jij dit persoonlijk? Hoe kom je zelf in actie?

Los van dat we ons werk zien als een manier om ons publiek te activeren, ben ik ook wel een paar keer door de Amsterdamse politie weggesleept bij een Extinction Rebellion-blokkade - al doe ik dat ook minder vaak dan ik zou willen. Ook eet ik geen vlees, vlieg ik niet, koop ik geen fast fashion - al vind ik het ook problematisch hoe het maatschappelijk idee van persoonlijke klimaatactie zich zo erg concentreert op wat en hoe je consumeert. De vraag is ook hoe je ‘in actie komen’ definieert: naast direct klimaatactivisme dat er op gericht is systeemverandering teweeg te brengen is het heel belangrijk om bewustzijn van de klimaatcrisis te zien als iets wat ook in de rest van je leven een plaats kan hebben. Hoe kan een leraar, of een loodgieter, of (in ons geval) een theatermaker de klimaatcrisis een plek geven in hun werk? Of in de rest van je leven?

En welke valkuilen ervaar je zelf?

De grootste valkuil lijkt mij dat we gewoon met z’n allen door blijven vergaderen zonder in radicale actie te komen, en daardoor te ontkennen hoe gróót het probleem is dat we willen bestrijden - niet oplossen, want de consequenties van de klimaatcrisis gaat niet voorbij zijn, althans, niet in ons leven. Een andere valkuil, die tegelijkertijd essentieel is om te kunnen functioneren, is wat soft denial wordt genoemd. Dat is wat er gebeurt als je de klimaatcrisis niet ontkent, maar het wel buiten de deur houdt. We zijn allemal soft deniers, als we nadenken over waar we over 20 jaar willen wonen, als we bedenken waar we ooit nog op vakantie willen gaan, als we nadenken over het krijgen van kinderen. Maar we kunnen niet anders, want als je de boel niet een beetje buiten de deur houdt is het leven onleefbaar - dat hebben we ook wel echt geleerd van de klimaatwetenschappers en -journalisten die we voor We Doen Ons Best hebben gelezen.

Over de voorstelling

De wereld staat in de fik en de klimaatcrisis dendert onverschrokken door, maar van een eensgezind front voor klimaatactie is nauwelijks sprake. In het debat lijken de posities scherp afgetekend: daar staan De Hopelozen permanent in paniek recht tegenover De Rasoptimist die denkt dat we maar een handvol briljant ideeën verwijderd zijn van een groene toekomst en De Anarchist die vindt dat alles behálve fossiele brandstoffen in de fik moet. Als individu is het modderiger - de interne monoloog in het hoofd van de meesten van ons bestaat niet uit één stem, maar uit een verlammende combinatie van al die stemmen. Het is moeilijk in actie komen als elk goed voornemen meteen z’n eigen valkuilen oproept. En toch proberen we het. We slingeren heen en weer van struisvogelgedrag naar wanhoop, we willen écht veranderen maar willen ook onze privileges niet opgeven. In We Doen Ons Best trekt Opening Statement al deze stemmen uit elkaar, fileert ze en probeert een antwoord te geven op de vraag hoe je in het duistere dal van de klimaatcatastrofe een manier kan vinden om te werken aan een betere wereld.

Speeldata

Vr 13 mei / 19:30 / Tuin, Tolhuistuin

Zo 15 mei / 15:00 / Zonzij, Tolhuistuin

Zo 15 mei / 19:30 / Zonzij, Tolhuistuin

Ma 16 mei / 19:30 / Tuin, Tolhuistuin