Artist in Residence: Talisa Harjono

Tolhuistuin gelooft in de kracht van kunst voor het belichten van maatschappelijke thema’s. Van maart tot augustus 2023 nodigt Tolhuistuin Talisa Harjono uit om in ons ‘Brughuis’ te werken. De expositie van de geluidssculptuur die Talisa hier gaat maken opent tijdens het Warming Up Festival in november. We hebben Talisa vast wat vragen gesteld over haar proces en makerschap.

Talisa bewandelt in haar werk de fijne lijn tussen kunst en onderzoeksjournalistiek. Haar uitgangspunt is vaak sociologisch in overeenstemming met haar eigen ervaring. Voor onderzoek gaat ze op een persoonlijke zoektocht door haar lichaam te plaatsen waar haar vragen zijn. Ze bevraagt grenzen in de breedste zin. Haar werk vindt vaak de vorm in locatie-specifieke installaties, performance en video.

Waar ga je de aankomende tijd aan werken bij Tolhuistuin?

“Ik ben momenteel bezig met het verzamelen en onderzoeken van informatie om uiteindelijk een geluidssculptuur te creëren. Ik heb me laten inspireren door een experiment dat Frontex zo’n twee jaar geleden heeft uitgevoerd. Frontex is het Europees grens- en kustwachtagentschap en is onder andere verantwoordelijk voor de illegale, dodelijke en gewelddadige pushbacks van migranten. Twee jaar geleden heeft Frontex een geluidskanon ingezet op migranten bij de grens van Griekenland en Turkije. Zo’n geluidskanon is een wapen dat geluid produceert van ongeveer 160 decibel. Dit is vergelijkbaar met het geluid dat vrijkomt bij een opstartende straaljager. Als je vlak bij zo’n wapen staat betekent dit permanente doofheid. Dit experiment, notabene uitgevoerd door ons Europeanen, vind ik zo absurd en ik voel de verantwoordelijkheid om hier iets mee te doen. In dit specifieke werk leg ik de focus dan ook op geluid en hoe geluid op verschillende manieren kan worden ingezet.”

Wat voor maatschappelijke thema’s belicht je binnen je werk?

“Ik bevraag binnen mijn werk wetten en sociale normen, (il)legaliteit, de openbare ruimte, symboliek, eigendom, territorium en grenzen. Al mijn werk belicht maatschappelijke thema’s. Puur esthetisch werk heb ik tot nu toe niet gemaakt. Dat komt omdat ik werk vanuit frustratie en fascinatie waardoor maatschappelijke thema’s al snel betrokken raken bij mijn werk. Misschien is dat ook wel een uitdaging! Om werk te maken wat enkel esthetische doeleinden bevat. Dat lijkt me alleen best moeilijk! Er is namelijk zoveel om voor te vechten en strijden. Ik denk dat ik er onrustig van wordt als ik enkel esthetisch werk maak. Dan mis ik het vuur en de confrontatie met de wereld en wat er allemaal gaande is. Voor mij is m’n werk ook mijn politieke inzet in de maatschappij. Mijn manier om deel te zijn van deze maatschappij. Mijn plek.”

Kun je ons meenemen in je proces?

“Het begint vaak allemaal bij een universele vraag die ik in een ietwat kinderlijke en absurde vraagstelling plaats. Ik doe dit om op deze manier terug te gaan naar de kern van onze vastgelegde antwoorden om die vervolgens opnieuw te kunnen bevragen en verandering voor te kunnen stellen. Vanuit mijn vraagstellingen ga ik op onderzoek uit. Ik doe zowel theoretisch als praktisch onderzoek waarbij ik op praktisch vlak mijn lichaam plaats waar mijn vragen zich bevinden. Op deze manier test ik mijn vragen op een persoonlijke manier uit en breng ik ze de wereld in. De informatie die ik verzamel is essentieel voor de keuzes die daarna gemaakt worden. In het Brughuis heb ik momenteel onderzoek gedaan naar Frontex, geluid en de verschillende manieren waarop geluid ingezet kan worden. Binnenkort ga ik starten aan het praktische gedeelte.”

Op welke manier leg je de verbinding tussen jou en je werk?

“Dat hangt heel erg samen met de manier waarop ik onderzoek doe. Ik plaats mijn lichaam daar waar mijn vragen zich afspelen. De verbinding tussen mij en m’n werk moet dus altijd door mijzelf heen gaan. Wat ik confronterend vind is dat die verbinding die ik tussen mij en m’n werk leg, ervoor zorgt dat ik in connectie blijf staan met de wereld waar ik me soms zo gedistantieerd van kan voelen. Ik denk dat het maken van werk waarbij ik telkens weer grenzen op zich bevraag, er ook voor zorgt dat ik meer in verbinding sta met mijzelf en mijn eigen grenzen. Ik vind het belangrijk om mijzelf te blijven bevragen over hoe ik leef en hoe ik wil leven zodat dit altijd een eigen keuze kan blijven.”